मोकळ्या चर्चेतून संवाद वाढेल, चळवळ विस्तारेल; मृणाल यांचा कानमंत्र
म. टा. प्रतिनिधी, पुणे
‘पालक आणि मुलांना जोडणारा दुवा म्हणजे वाचन. मुलांना पुस्तकांपर्यंत पोहोचविण्याची जबाबदारी पालकांची आहे, त्यांना वाचायला काय आवडते, हे जाणून घ्या, मोकळेपणाने चर्चा करा, यातून पालकांपासून दुरावलेली मुले सहज त्यांच्या जवळ येतील. कौटुंबिक संवाद वाढेल आणि वाचन चळवळही विस्तारेल,’ अशा शब्दांत प्रसिद्ध अभिनेत्री मृणाल कुलकर्णी यांनी वाचन चळवळ कशी वाढवावी, याचा कानमंत्रच शनिवारी दिला.
आजोबा, आई आणि वडिलांकडून लहानपणापासून झालेल्या वाचनसंस्कारांचा आयुष्याच्या प्रत्येक टप्प्यावर कसा उपयोग झाला, वाचनातून समृद्ध झालेल्या भावविश्वाचा प्रवास त्यांनी ‘मटा मैफल’च्या निमित्ताने पुणेकरांसमोर उलगडला. ‘महाराष्ट्र टाइम्स’ च्या वतीने सर परशुरामभाऊ कॉलेजच्या आवारात आयोजित करण्यात आलेल्या ‘मटा मैफल’ या साहित्य सोहळ्याचे उद़्घाटन ज्येष्ठ लेखिका डॉ. वीणा देव, मृणाल कुलकर्णी आणि विराजस कुलकर्णी यांच्या हस्ते करण्यात आले. या वेळी स. प. महाविद्यालयाचे प्राचार्य डॉ. दिलीप शेठ, 'महाराष्ट्र टाइम्स'च्या पुणे आवृत्तीचे निवासी संपादक पराग करंदीकर उपस्थित होते. तत्पूर्वी शरयू दाते हिने ‘विश्वाचे आर्त’ हा संत ज्ञानेश्वर महाराजांचा अभंग व ‘मी राधिका’ या गीताने रसिकांना मंत्रमुग्ध केले.
औपचारिक उद़्घाटन सत्रानंतर ‘मटा’चे विशेष प्रतिनिधी अभिजित थिटे यांनी मृणाल आणि विराजस कुलकर्णी यांच्याशी मारलेल्या गप्पांमधून आई-मुलाचे अनोखे नाते उलडले. लहानपणापासून साहित्याशी जुळलेल्या अनोख्या ऋणानुबंधाचे किस्से मृणाल यांनी या वेळी सांगितले. ‘माझ्या आयुष्यात साहित्याचा वाटा सर्वांत मोठा आहे. आजोबा गो. नी. दांडेकर आणि आई-वडिलांनी माझ्यावर केलेल्या वाचनाच्या संस्कारांमुळे मला त्यांच्याबद्दल अभिमान आहे. विराजसच्या संगोपन करतानाही मी हाच वारसा पुढे नेण्याचा प्रयत्न केला. त्याचा त्याला आज खूप फायदा होतो आहे,’ मृणाल सांगत होत्या.
‘भाषा हा संस्कार आहे, आपली मातृभाषा, राष्ट्रभाषा आणि जागतिक भाषेवर प्रभृत्व मिळविणे ही काळाची गरज आहे. टीव्हीवरील मालिकांमधून मुलांना भाषा शिकता येणार नाही. पालकांनी मुलांना साहित्याची ओळख करून देणे आवश्यक आहे. अर्थातच यासाठी पालकांनी पहिल्यांदा वाचन केले पाहिजे. मुलांच्या आवडी निवडी समजून घ्या, चर्चा करा नकळत संवाद वाढीस लागेल. अलीकडे मुले पालकांपासून दुरावत असल्याचे सातत्याने सांगितले जाते. वाचन हे पालक आणि मुलांना जोडणारा दुवा आहे,’ असा सल्ला मृणाल यांनी दिला.
‘मुलांनी काय वाचावे हे सांगतानाच, मुले जे वाचतात ते साहित्यही आवडीने वाचायचा प्रयत्न करा,’ असे मृणाल यांनी आवर्जून सांगितले. गो. नी. दांडेकर यांनी लिहिलेल्या कादंबऱ्यांचे अभिवाचन करताना आलेले अनुभवही, नव्याने रंगमंचावर दिग्दर्शक, लेखक म्हणून पदार्पण केलेल्या विराजस बरोबर काम करताना आलेल्या काही किस्से त्यांनी या वेळी शेअर केले. ‘ऐतिहासिक परंपरा असलेल्या एस. पी. कॉलेजने गेल्या शंभर वर्षांच्या प्रवासात अनेक कुटुंबे घडविली आहेत. कॉलेज विद्यार्थीनी आजही कॉलेजशी ऋणानुबंध जोडलेले आहे. मटा मैफलच्या निमित्ताने वीणा देव, मृणाल आणि विराजस कुलकर्णी या तीन पिढ्या पुन्हा एकदा कॉलेजमध्ये एकत्र आल्या आहेत,’ अशी भावना शेठ यांनी व्यक्त केली. सिद्धार्थ केळकर यांनी सूत्रसंचालन केले.
अलीकडे तरुण पिढी सोशल नेटवर्किंग साइटवरून, विविध माध्यमातून व्यक्त होत आहे. त्यांचे कौतुक झाले पाहिजे, त्यांना प्रोत्साहन देणे ही आपली सामाजिक जबाबदारी आहे. त्यांच्या या लिखाणातूनच नवीन लेखक पुढे येत राहतील.
मृणाल कुलकर्णी
‘माध्यम नव्हे वाचन महत्त्वाचे’
विराजस यानेही वाचन संस्कृतीचे महत्त्व अधोरेखित केले. प्रत्येक माणसाला आवडणारे वाचनाचे विषय भिन्न असू शकतात, पण त्याने सुरुवात करणे महत्त्वाचे असते. एकदा वाचनाला सुरुवात झाली की, अनेक दालने त्याला खुली होतात. या संस्काराला प्रोत्साहन देण्यासाठी पुस्तक हे पारंपरिक माध्यमच असायला हवे, असा नियम नाही. सोशल नेटवर्किंग साइट, ऑनलाइन पुस्तके या माध्यमांतून वाचनाला प्रोत्साहन मिळाले तर त्यात काहीच गैर नाही, असे मत विराजसने व्यक्त केले. घरात मराठी साहित्याची मोठी परंपरा असूनही हेच वाचले पाहिजे, अशी सक्ती कधी झाली नाही. हेही वाच असे सांगतिले गेले. त्यातूनच मी इंग्रजी साहित्याकडे वळालो. वाचनातून संस्कार झाल्यामुळेच इंग्रजी व हिंदी भाषेमध्ये नाटक करू शकतो. भाषेचा अडसर येत नाही, याकडे विराजसने लक्ष वेधले.
‘मैफल अशीच रंगावी’
मी वयाच्या सहाव्या वर्षापासून ‘मटा’ वाचते आहे. ‘मटा’ वाचलाच पाहिजे, अशी अप्पांची म्हणजेच गो. नी. दांडेकर यांनी सक्ती होती. तो ऋणानुबंध आजही कायम आहे. मटाने आयोजित केलेली ही मैफल वर्षानुवर्षे रंगत जायला हवी. तरुण पिढीला मराठी भाषेकडे वळविण्यासाठी प्रयत्न झाले पाहिजेत. त्यांना मराठी भाषेचा अभिमान वाटला पाहिजे, असे मत डॉ. वीणा देव यांनी व्यक्त केले.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
