म. टा. प्रतिनिधी, पुणे
पिंपरी-चिंचवड येथे होणारे आगामी ८९ वे अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलन १५ ते १८ जानेवारीदरम्यान रंगणार आहे. संमेलनात साहित्य रसिकांना आठ परिसंवाद, निमंत्रितांची दोन कवी संमेलने, एक बहुभाषिक कवी संमेलन, तीन मुलाखती आणि तीन सांस्कृतिक कार्यक्रमांची मेजवानी मिळणार आहे.
अखिल भारतीय साहित्य महामंडळाच्या अध्यक्षा डॉ. माधवी वैद्य यांनी गुरुवारी पत्रकार परिषदेत संमेलनाच्या तारखा आणि संमेलनाची रूपरेषा जाहीर केली. डॉ. डी. वाय. पाटील विद्यापीठ सोसायटी या संमेलनाचे आयोजन करणार आहे. महामंडळाचे उपाध्यक्ष भालचंद्र शिंदे, कोषाध्यक्ष सुनील महाजन, सदस्या शुभदा फडणवीस, आयोजक संस्थेचे समन्वयक सचिन इटकर या वेळी उपस्थित होते.
घुमान येथे झालेल्या ८८व्या संमेलनाचे अध्यक्ष डॉ. सदानंद मोरे यांच्या हस्ते १५ जानेवारी रोजी ग्रंथदिंडीचे उद्घाटन होणार आहे. त्यानंतर ग्रंथ प्रदर्शनाचेही उद्घाटन केले जाणार आहे. संमेलनाच्या उद्घाटनाचा मुख्य कार्यक्रम १६ जानेवारीला होणार आहे.
नोंदणी एक डिसेंबरपासून
साहित्य संमेलनाच्या ग्रंथ प्रदर्शनातील स्टॉल व परगावच्या साहित्यरसिकांची नोंदणी एक डिसेंबरपासून सुरू होणार आहे. प्रतिनिधींसाठी बाराशे रुपये आणि दोन हजार रुपये असे शुल्काचे दोन पर्याय ठेवण्यात आले आहेत. नोंदणीसाठीचे अर्ज महाराष्ट्र साहित्य परिषद, पुणे, डॉ. डी. वाय. पाटील विद्यापीठ येथील संमेलनाचे संपर्क कार्यालय आणि विदर्भ साहित्य संघ येथे उपलब्ध करण्यात येणार आहेत. ३१ डिसेंबर ही नावनोंदणी करण्याची अंतिम मुदत आहे. ग्रंथ प्रदर्शनात पाचशे स्टॉल उपलब्ध करून दिले जाणार आहेत, अशी माहिती इटकर यांनी दिली.
परिसंवादांमध्ये असहिष्णुतेचा मुद्दा टाळला
असहिष्णुतेच्या मुद्द्यावरून देशभरात गदारोळ सुरू असताना ८९ व्या अखिल भारतीय साहित्य संमेलनात या बाबत चर्चा करण्यासाठी अखिल भारतीय मराठी साहित्य महामंडळ 'असहिष्णू' असल्याचे स्पष्ट झाले आहे. संमेलनातील परिसंवादांमध्ये असहिष्णुता हा विषय टाळण्यात आला आहे. पिंपरी-चिंचवड येथे होत असलेल्या या साहित्य संमेलनाच्या कार्यक्रमाची प्राथमिक रुपरेषा गुरुवारी जाहीर करण्यात आली. सध्या देशात असहिष्णुता या विषयावरून रान पेटले आहे. त्या विरोधात मान्यवर साहित्यिकांनी पुरस्कारही परत केले. या पार्श्वभूमीवर, साहित्य संमेलनात त्याचे प्रतिबिंब उमटावे अशी अपेक्षा व्यक्त केली जात होती. मराठी लेखक पुरस्कार परत करत असताना साहित्य महामंडळाच्या अध्यक्षा डॉ. माधवी वैद्य यांनी सद्यस्थितीचे प्रतिबिंब संमेलनात उमटेल, असे सांगितले होते. मात्र, संमेलनात समावेश असलेल्या आठ परिसंवादांमध्ये असहिष्णूता या विषयाचा विचार करण्यात आलेला नाही. परिसंवादांमध्ये 'वाङ्मय पुरस्कारांचे सांस्कृतिक व सामाजिक स्थान' असा एक विषय आहे. त्याला पुरस्कारवापसीची पार्श्वभूमी असल्याचे महामंडळाचे म्हणणे आहे. 'आम्ही जाणीवपूर्वक हा विषय निवडला आहे. त्यातील चर्चेत वक्ते त्यांना हवा त्या पद्धतीने विषयाची मांडणी करू शकतात,' असे स्पष्टीकरण दिले.
निवडणुका होणारच
'साहित्य महामंडळाच्या घटनेत बदल गरजेचा असला, तरी संमेलनाध्यक्षासाठी होणारी निवडणूक पद्धत ही सध्या तरी योग्य आहे. त्यामुळे यापुढे निवडणुका होणारच,' अशा शब्दांत 'कौल' देत साहित्य संमेलनाच्या तीन अध्यक्षांनी गुरुवारी 'संमेलनाध्यक्षाच्या निवडणुकीच्या' पारड्यात आपले एकमत टाकले. 'संवाद पुणे'तर्फे ८९ व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाच्या निमित्ताने आयोजित कार्यक्रमात साहित्यिकांच्या एकमताचा योग जुळून आला. फ. मुं. शिंदे, डॉ. सदानंद मोरे व डॉ. श्रीपाल सबनीस हे तीन संमेलनाध्यक्ष, तर विजय कोलते, भारत देसडला व डॉ. पी. डी. पाटील या तीन स्वागताध्यक्षांची प्रकट मुलाखत या वेळी रंगली. 'संवाद'चे प्रमुख सुनील महाजन, निकीता मोघे याप्रसंगी उपस्थित होते. ज्येष्ठ नेते उल्हास पवार अध्यक्षस्थानी होते. सुधीर गाडगीळ यांनी अडचणीत टाकणाऱ्या प्रश्नांतून सहा जणांना बोलते केले. 'महामंडळाची घटना बदलणे गरजेचे असले, तरी तो बदल ठोस कारणातून व्हावा. निवडणूक पद्धत योग्यच आहे,' अशी भूमिका तीन संमेलनाध्यक्षांनी मांडली. साहित्यिकांनी उदारपणा दाखवला, तर निवडणूक होणार नाही, असे मत डॉ. मोरे यांनी व्यक्त केले, तर घरीही माघार, बाहेरही माघार घ्यायची असेल तर अ‍वघड आहे, असे आपल्या नर्मविनोदी शैलीत फिरकी घेत निवडणूक पद्धत राहणारच, असे शिंदे यांनी ठासून सांगितले. 'संमेलन उत्सवी व मार्गदर्शन करणारे असावे,' असे मत तीन स्वागताध्यक्षांनी व्यक्त केले. मनोरंजनाचे कार्यक्रम वाढत आहेत, पण संमेलन यशस्वी होण्याचा गर्दी हाच एकमेव निकष झाल्याने गर्दी जमविण्यासाठी मनोरंजनाचे कार्यक्रम घ्यावे लागतात, अशी कबुली त्यांनी दिली.
अध्यक्षांचा मान राखावा
संमेलनाध्यक्षांचा अपमान होऊ नये याची काळजी घ्यायला हवी. अध्यक्षाचा योग्य तो मान राखायला हवा. राजकीय नेत्यांनी व्यासपीठावर यावे; पण त्यांच्या कार्यकर्त्यांनी किती घुसखोरी करावी, याचे भान राखावे, असा चिमटा काढत उल्हास पवार यांनी राजकीय नेत्यांना घरचा आहेर दिला.
ग्रंथ प्रदर्शनातील स्टॉलभाडे एक हजार रुपयांनी वाढले
पिंपरी-चिंचवड येथे होत असलेल्या ८९व्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनातील ग्रंथ प्रदर्शनातील स्टॉलचे भाडे एक हजार रुपयांनी वाढवण्यात आले आहे. भाडेवाढ आणि ग्रंथ प्रदर्शनाचे नियोजन करताना साहित्य महामंडळ व आयोजकांनी विश्वासात न घेतल्याने मराठी प्रकाशक परिषदेची नाराजी आहे.
घुमानच्या साहित्य संमेलनावेळी ग्रंथ प्रदर्शनावरून साहित्य महामंडळ व मराठी प्रकाशक परिषद यांच्यात वाद झाला होता. त्यानंतर प्रकाशक परिषद आणि साहित्य महामंडळामध्ये चर्चा झाली होती. ग्रंथ प्रदर्शनातील असुविधा दूर कराव्यात, प्रकाशक परिषदेच्या दोन सदस्यांना ग्रंथ प्रदर्शनाच्या नियोजन समितीत स्थान मिळावे आदी मागण्या साहित्य महामंडळाने मान्य करून त्याबाबतचे पत्रही दिले होते. मात्र, पिंपरी-चिंचवडच्या संमेलनातील ग्रंथ प्रदर्शनाच्या नियोजनात प्रकाशकांना स्थान देण्यात आले नाही; तसेच ग्रंथ प्रदर्शनातील स्टॉलचे भाडे चार हजारावरून पाच हजार करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. ग्रंथ प्रदर्शनातील येणारे भाडे दुष्काळग्रस्तांना देण्याचे आयोजकांनी जाहीर केले आहे.
'भाढेवाढ करताना प्रकाशकांना विश्वासात घ्यायला हवे होते. ग्रंथ प्रदर्शनातील स्टॉल भाड्याचा निधी दुष्काळग्रस्तांना देण्याचा आयोजकांचा निर्णय स्वागतार्हच आहे. मात्र, साहित्य महामंडळ व आयोजकांनी प्रकाशकांशी संवाद साधणे आवश्यक होते,' असे कार्यवाह अनिल कुलकर्णी म्हणाले. 'भाडेवाढीबाबत आयोजकांनी चर्चा करण्याची तयारी दर्शवली आहे. त्यामुळे चर्चा करून याबाबत मार्ग निघेल अशी अपेक्षा आहे,' अशी भूमिका मराठी प्रकाशक परिषदेचे कार्याध्यक्ष अरुण जाखडे यांनी मांडली.
साहित्य संमेलनातील ग्रंथ प्रदर्शनाचे भाडे वाढवताना प्रकाशकांना काय सुविधा दिल्या जाणार आहेत हे त्यांना नक्की समजावून दिले जाईल; तसेच हे प्रदर्शन कसे वेगळ्या पद्धतीने करण्यात येणार आहे, याबाबत प्रकाशकांशी सविस्तर चर्चा करण्यात येईल. प्रकाशक नाराज राहणार नाहीत, याची खात्री आहे. - सचिन इटकर, समन्वयक, डॉ. डी. वाय. पाटील विद्यापीठ सोसायटी
लेखक ह. ना. आपटे यांनी लिहिलेल्या पहिल्या मराठी कथेच्या रौप्य महोत्सवी वर्षाची दखल या संमेलनात घेतली जाणार आहे. संमेलनातील कथाकथनाचा कार्यक्रम ह. ना. आपटे यांना समर्पित करण्यात येणार असून, कथेविषयीचा एक परिसंवादही होणार आहे. कथेच्या शतकोत्तर रौप्य महोत्सवाचा विसर पडल्याची बातमी 'मटा'ने सर्वप्रथम प्रसिद्ध केली होती; तसेच मान्यवर कथाकारांनीही साहित्य संमेलनात या औचित्याची दखल घेण्याची अपेक्षा व्यक्त केली होती.
कार्यक्रमांचे विषय
मराठी समीक्षा किती संपन्न, किती थिटी?
मराठी वाङ्मय पुरस्कारांचे सांस्कृतिक व सामाजिक स्थान
१९८०नंतरची कविता स्त्रीकेंद्रीत
मराठी भाषेत व्यवहार, व्यवहारात मराठी भाषा
अभिरुची संपन्न विनोद आणि आजचे साहित्य
माध्यमांतील स्त्री प्रतिभा व भारतीय संस्कृती
आजची तरुणाई काय वाचते, काय लिहिते?
श्रमिक महिलांच्या व्यथा आणि लेखकांच्या कथा
ह. ना. आपटे यांना समर्पित कथाकथन कार्यक्रम
ज्ञानपीठप्राप्त साहित्यिकांशी संवाद
उद्योग जगताचे चित्र आणि महाराष्ट्रातील उद्योजक
बालसाहित्य आणि बालरंगभूमी सकस आहे का?
अभिजात कथांचे वाचन
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
