- प्रसाद पवार
हिंदी सिनेसृष्टीत येणाऱ्यांचे सरळसरळ दोन गट पडलेले दिसतात. एक स्वकर्तृत्वावर धडपडत इथे स्वतःला सिद्ध करणारे आणि दुसरे सोन्याचा चमचा तोंडात घेऊन जन्माला आलेले आणि फार काही स्ट्रगल न करता धूमधडाक्यात ‘लाँच’ होणारे. अभिनयाचे वा कोणत्याही हेतूने इथे येताना तुमचे नाणे खणखणीतच असावे लागते तरच तुम्ही टिकू शकता हे जरी खरे असले तरी बॉलिवूडने गेल्या काही वर्षांमध्ये अनेक चेहरे कलाकार म्हणून रसिकांवर लादण्याचा प्रयत्न केला, हे नाकारता येणार नाही. प्रत्येक क्षेत्राला लागलेले वशिलेबाजीचे ग्रहण बॉलिवूडला जरा जास्तच ग्रासणारे आहे म्हणूनच निर्माता-दिग्दर्शक करण जोहर, अभिनेता सैफ अली खान आणि वरुण धवन यांनी जेव्हा नेपोटिझम अर्थातच वशिलेबाजीचे समर्थन केले तेव्हा त्यांची खरी मानसिकता त्यांच्या चाहत्यांसमोर आली.
निर्माता दिग्दर्शक करण जोहर हा ‘कॉफी विथ करण’ हा टॉक शो चालवतो. कलावंतांनी चाहत्यांसमोर येताना छान मनमोकळ्या गप्पा माराव्यात, विविध विषयांवरची त्यांची मनमोकळी मते मांडावीत आणि बॉलिवूडचा स्वभावधर्म म्हणजेच गॉसिप करावे, असा हा कार्यक्रम. तिथे रॅपिड फायर नामक प्रकारात कलाकारांना काही गोष्टी स्पष्ट बोलाव्या लागतात. अनेकांनी अंगावरच्या न दिसणाऱ्या टॅटूपासून स्वतःच्या बेडरूमपर्यंत आणि सेक्शुअल ओरिंएंटेशनपासून अफेअर्सपर्यंत विविधरंगी किस्से करणने दिलेल्या या व्यासपीठावर कुठलीही तमा न बाळगता मांडले. करण जोहरच्या बॅनरचा सिनेमा मिळावा म्हणून जेव्हा अनेक कलावंत जोहरांपुढे लोटांगणे घालत असतात, तेव्हा कंगना रनोटसारख्या स्पष्टवक्त्या अभिनेत्रीने मात्र स्पष्ट शब्दांत करण जोहरला ‘वशिलेबाज मंडळींचा नेता’ या विशेषणाने गौरविले. शालजोडीतला हा सत्कार करणने जेव्हा त्याच्या विशेष अंदाजात स्वीकारला, तेव्हा कंगनाने स्पष्टपणे केलेली शेरेबाजी त्याला आवडली नाही, हे दिसून आले. इथेच वादाची ठिणगी पडली. त्यानंतर अनेक मुलाखती आणि कार्यक्रमांमध्ये कंगनाला डिवचणे करणने सोडले नाही. कंगना नंतरही तिच्या मुद्द्यांवर ठाम राहिली. मात्र करण आणि त्याच्या समर्थकांना तिचे हे आरसा दाखवणे रूचले नाही. काहींनी तिची बाजू घेतली, काहींनी सिनेसृष्टीत वारसदार म्हणून जन्माला येणाऱ्यांची बाजू मांडली; तर काहींनी कंगनाचे जाहीर अभिनंदनही केले. काही दिवस गेले आणि सगळे शांत झाले असे वाटत असतानाच करणने सैफ अली खान आणि वरुण धवन यांच्या मदतीने पुन्हा एकदा कंगनाला लक्ष्य केले.
बॉलिवूडचे पुरस्कार सोहळेही ‘जिथे भेळ तिथे खेळ’ याच मानसिकतेतून आखले जातात, हे एव्हाना सर्वज्ञात आहे. ज्याची चलती त्याने व्यासपीठावर येऊन काहीही केले तरी चालते किंवा अशा व्यासपीठांचा वापर कुणी आणि कशासाठी करायचा यावर हे सोहळे बेतलेले असतात. पुरस्कार कुणाला द्यायचे इथपासून कुणी परफॉर्म करायचे, कुणाला किती मानधन द्यायचे, कुणावर कॅमेरे सतत फिरवायचे, सोहळ्यात कुणाला किती किंमत द्यायची, कुणाची कशी जिरवायची आणि कोणता पुरस्कार कोणाला कोणाच्या हस्ते द्यायचा, सोहळ्यात बसायला जागा कुठली हवी या सगळ्याचे गणित आधीच ठरलेले असते. किंबहुना मध्यंतरी एका नामांकित पुरस्कार सोहळ्याच्या आयोजकाने कलाकारांच्या नखऱ्यांविषयी जाहीर भाष्य केले तेव्हा अनेकांच्या भावनाही दुखावल्या होत्या. तर एकूणात पुरस्कार सोहळेही विनोदाच्या आवरणाखाली एखाद्याला टार्गेट करण्यासाठी असतात, याची प्रचिती वारंवार येत असते. अशाच एका सोहळ्यात करण, सैफ आणि वरुण एकत्र असताना कंगनाचा विषय छेडून वशिलेबाजीचा मुद्दा पुन्हा चर्चेत आणण्यात आला. पुरस्कार सोहळ्याच्या रंगमंचावर सैफ, वरुण आणि करण हे तिघं एकमेकांना सतत आपण फिल्मी कुटुंबातून आलो आहोत, याची मुद्दाम आठवण करून देत होते. एका क्षणी वरुणने करणला त्याच्या एका सिनेमातलं ‘बोले चुडिया, बोले कंगना’ हे गाणे आठवतेय का, असे विचारले आणि करणने, ‘कंगना खूप बोलते. ती नाही बोलत तेच बरे असते’, असे उत्तर दिले. सगळ्यात शेवटी या तिघांनी ‘नेपोटिझम रॉक्स’ असे म्हणत वशिलेबाजीचा जयजयकार केला.
या सगळ्या प्रकारावर काही सेलिब्रेटींसह सामान्य चाहत्यांनीही तीव्र निषेध नोंदवला. कंगनासारख्या परिणामांची पर्वा न करता खरे बोलणाऱ्या अभिनेत्रीचा, एका स्त्रीचा भर सोहळ्यात असा अपमान केला जातो हे अयोग्य असल्याचे मत काहींनी नोंदवले, तर काहींनी या तिघांनी ही सगळी बडबड कंगनासमोर करून दाखवण्याचे आव्हान दिले. आपला उद्दामपणा दाखवण्यापेक्षा चाहत्यांना जिंकून दाखवा, असे म्हणायलाही चाहते विसरले नाही. हा प्रकार खपून जाईल अशी अपेक्षा असणाऱ्या या तिघांचे डोळे तेव्हा खाडकन उघडले, जेव्हा सर्वसामान्यांनी त्यांना चार गोष्टी सुनावल्या. करण जोहरसह सैफ आणि वरुणलाही अखेर या प्रकाराबद्दल जाहीर माफी मागण्याची बुद्धी झाली. कंगनासोबत काम केलेल्या सैफने तर जाहीर पत्र लिहून चुकल्याचे कबूल केले. ही पश्चातबुद्धी कदाचित त्याला त्याच्या करिअरकडे पाहून झाली असावी, ‘छोटे नवाब नवाबी तुमच्या घरी दाखवा. कंगनाचे सिनेमे शंभर कोटी क्लबचे आहेत. तुमच्या भूमिका तुम्हाला तरी आठवतात का,’ अशा ढिगाने प्रतिक्रिया त्याच्या सोशल अकाउंटवर उमटल्या. जे चूक ते चूकच या न्यायाने तिघांनी दाखवलेला हा माजुर्डेपणा एका अर्थाने त्यांचा खरा चेहरा उघड करणारा ठरला.
बॉलिवूडमध्ये उद्दामपणा करणाऱ्यांची कमी नाही. यश, पैसा, प्रसिद्धी, घराण्याचे नाव आणि चाहते किंवा फॉलोअर्सची संख्या या सगळ्याची नशा या मंडळींच्या वागण्यातून सतत दिसत असते. अद्वातद्वा बोलणे आणि वागण्याचे जणू लायसन्स आपल्याकडे आहे, अशा थाटातच ही मंडळी वावरत असतात. एकीकडे अशा मंडळींची कमी नसताना दुसरीकडे बॉलिवूडमध्ये त्यांची बाजू घेणाऱ्यांची संख्याही कमी नाही. मुलाने वडिलांची जागा घेणे अर्थातच चुकीचे नाही कारण जे वातावरण पाहून ही मंडळी लहानाची मोठी होतात तेव्हा त्या क्षेत्रात करिअर करण्याची त्यांची इच्छा असल्यास त्यात वावगे काहीच नाही. मात्र घराण्याचे मोठेपण दाखवतानाच अंगी नम्रता असेल तर कलाकार म्हणून यशस्वी नसलेल्यांनाही चाहत्यांकडून आदर मिळतोच. अभिनेता अभिषेक बच्चनचे उदाहरण त्यासाठी अनेकदा दिले जाते. अभिषेकला त्याचे सिनेमे आणि बिग बींशी तसेच बायकोशी केल्या जाणाऱ्या तुलनेतून सतत डिवचले जाते. मात्र उर्मट वर्तन किंवा अर्वाच्य भाषा त्याने कधीही वापरलेली नाही. ज्येष्ठ अभिनेेते विनोद खन्ना यांचा मुलगा अक्षय खन्नानेही सिनेमासाठी ओळखींचा वापर करत नसल्याचे किंवा त्यासाठी पार्ट्या आणि पुरस्कार सोहळ्यांना जात नसल्याचे सांगितले आणि त्याचे वर्तनही नेहमीच सभ्यतेला धरून असते. रणबीर कपूरही वडिलांसारखा कधी कपूर घराण्याचा वारसा दाखवण्याचा प्रयत्न न करता आणि विचलित न होता शांतपणे चाहत्यांसमोर येत असतो. थोडक्यात, यश मिळवण्यासाठी कष्टच करावे लागतात, याला आपणही अपवाद नाही याची जाणीव काही मोजक्यांना आहे.
स्टारकिडसची एक बाजू आहेच. मात्र, कलाकाराचा मुलगा असण्याने इथला प्रवेश सुकर होतो हे नाकारूनही चालणार नाही. कारण महेश भट यांची कन्या आलिया भटला इथे येण्यासाठी काहीच स्ट्रगल करावा लागला नाही. करण जोहरने तिचे पालकत्व पत्करले. सलमान खानने जुन्या मैत्रीला जागत अभिनेता सुनील शेट्टीची मुलगी अथिया आणि आदित्य पांचोलीचा मुलगा सूरजला लाँच केलं. आगामी काळात तर श्रीदेवीची मुलगी जान्हवी, सैफ अली खान आणि अमृता सिंग यांची मुलगी सारा, चंकी पांडेची मुलगी अनन्या यांना खुद्द करण जोहरच लाँच करणार आहे. जावेद जाफरीचा मुलगा मिजान जाफरीला संजय लीला भन्साळींच्या बॅनरचे बोलावणे आले आहे. रणबीर कपूर आणि सोनम कपूरलाही भन्साळींनीच पदार्पणाचा सिनेमा दिला होता. म्हणूनच या मंडळींना इथे येण्यासाठी स्ट्रगल नसतो, मात्र नंतर कामातून स्वतःला सिद्ध करावे लागते. दुसरीकडे इंडस्ट्रीत ‘मैं माधुरी दीक्षित बनना चाहती हूँ’ म्हणत अभिनेत्री होण्याचे स्वप्न उराशी बाळगून काही शे मुली दर वर्षी दाखल होतात. तेव्हा कुठे त्यातली एखादीच कंगना रनोट पुढे जाते आणि शंभर कोटी क्लबचे सिनेमे आपल्या खांद्यावर पेलण्याची हिंमत बाळगते. मालिका-जाहिरातींमध्ये धडपडणारा विद्या बालनसारखा एखादाच चेहरा स्वतःच्या नावावर सिनेमा गर्दी खेचेल याची शाश्वती देऊ शकतो. म्हणूनच सहज इंडस्ट्रीत दाखल झालेल्या वारसदार मंडळींनी ‘चार दिन की चाँदनी, फिर काली रात है’ ही बॉलिवूडच्यात गाण्यांमध्ये सतत कानी पडणारी ओळ लक्षात ठेवली पाहिजे.
कंगनाचा मुद्दा चर्चेत असतानाच अचानक अभिनेता नवाझुद्दीन सिद्दीकीने केलेल्या एका ट्विटवरून वर्णद्वेषाची लागणही बॉलिवूडच्या झगमगाटाला असल्याचे दिसून आले. आज नवाझुद्दीन सिद्दीकी इंडस्ट्रीतले मोठे नाव असले, तरी इथपर्यंतचा त्याचा प्रवास सोपा नव्हता. संघर्षाच्या काळात रंग-रूपावरून त्याची कायम निंदा केली जायची आणि अभिनेता म्हणून त्याला आपल्या सिनेमात न घेणाऱ्यांची संख्याही खूप मोठी होती. नवाझने त्याच्या ट्विटमध्ये लिहिले आहे, ‘मी कुणा गोऱ्या-हँडसमबरोबर काम करू शकत नाही, कारण मी काळा आहे. दिसायला चांगला नाही याची जाणीव करून दिल्याबद्दल धन्यवाद. पण मी या गोष्टींकडे कधीच लक्ष दिले नाही.’
नवाझने अचानक असे ट्विट करण्यामागे नेमका काय उद्देश आहे, त्याचा इशारा कुणाकडे आहे हे कळलेले नाही. कदाचित अभिनेत्री चित्रांगदा सिंगने अचानक त्याच्यासोबतचा सिनेमा सोडल्यामुळे असे घडलेय की काय, अशीही चर्चा आहे. एकूणात मात्र इंडस्ट्रीतला वर्णभेद त्यामुळे पुन्हा चर्चेत आला आहे. दिग्दर्शक मधुर भांडारकरने ‘पेज थ्री’ आणि ‘फॅशन’ या सिनेमांतून बॉलिवूडचा बुरखा काढून दाखवला. ‘बडा घर पोकळ वासा’ या उक्तीप्रमाणे बॉलिवूडच्या अंतरंगाचे दर्शन त्यातून घडले. त्यापूर्वी आणि त्यानंतरही अनेक घटना घडल्या आणि घडत राहणार आहेत. इतर क्षेत्रांप्रमाणेच इथली वशिलेबाजीही थांबेल की नाही, हा खरेतर उत्तर माहिती असणारा आणि नसणाराही प्रश्न आहे.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
