जयदीप कर्णिक
..
रोहन मित्रमंडळीत रमणारा. कॉलेज संपले तरी अजून शाळेतल्या मित्रांशी गप्पा ठोकल्याशिवाय, कट्ट्यावर बाता मारल्याशिवाय एक दिवसही काढता येणे अशक्य आहे असे मानणारा. आज रोहन ऑफिसमधल्या त्याच्या क्युबिकलमध्ये तासनतास लॅपटॉपमध्ये डोकं खुपसून बसलेला असतो. कोणत्यातरी कोडमधला एक तुकडा बनवणे हे त्याचं काम. दिवसातले दहा बारा किंवा त्याहूनही अधिक तास कोणाशीही न बोलता कीबोर्ड आणि स्क्रीनकडे बघत काहीतरी लिहित राहणे त्याला आता अमानवी वाटू लागलंय. बरे इतके तास डोक्याला मुंग्या आणणाऱ्या कामानंतर कोणाशी बोलणही त्याला शक्य वाटत नाहीये.
मुक्ताचं काम आणखी वेगळं. तिला रोज ऑनसाइट टीमबरोबर त्यांच्या वेळेत मिटिंग असतात. दिवसभर ऑफिसमध्ये यायचे आणि रात्री घरून मीटिंग घ्यायच्या अशी दुहेरी कामे घरादाराकडे लक्ष देत तिला करायची असतात. रात्रीबेरात्रीच्या तिच्या मिटिंगमुळे घरच्यांच्या झोपेचेही खोबरं होतंय ह्याची अपराधी भावना घेत मुक्ता जरा बरा जॉब कुठे मिळतोय का ह्याचा शोध घेत रहात असते. त्यातच सहा महिन्यासाठीतरी दोन वर्षाच्या मुलीला इथेच ठेऊन ऑनसाइट जावे लागेल हे कळल्यापासून तिची झोपच उडाली आहे.
मोहित सतत काट्यावर चालणाऱ्या प्रोजेक्टवर काम करतोय. कस्टमरला आणि त्यामुळे त्याच्या मॅनेजरला प्रत्येक काम आत्ताच्या आत्ता ताबडतोब हवे असते. गेल्या तीन वर्षात त्याने मुलांचे स्नेहसंमेलन, घरातले लग्न किंवा घरच्यांबरोबर लांबच्या सुट्टीतला प्रवास असे काहीही केलेले नाहीये. बँकेत नोकरी करणाऱ्या बायकोशी ह्या कारणावरून होणारे वादविवाद त्याला आता नकोसे व्हायला लागलेत.कोणत्याही प्लानिंगशिवाय सतत फायर फाइटिंग करायला लावणाऱ्या कामाचा त्याला आता उबग आलाय....
अमोल आणि स्मिता दोघंही चांगल्या हुद्द्यावर. दोघांपैकी एकजण सतत परदेशी, त्यामुळे लग्न होऊन तीन चार वर्षं झाली तरी दोघांनाही नुकतच लग्न झाल्यासारखं वाटतंय. आता मूल हवे असा घरच्यांचा धोशा सुरू झाल्यापासून स्मिताच्या मनात करिअर विषयी प्रश्नचिन्ह निर्माण झालय...
सुखदा स्वतःतच रमणारी, कविता वगैरे करणारी. आपण बरं आणि आपलं काम बरं अशा स्वभावाची. सॉफ्टवेअर सेल्स इंजिनीअरची नोकरी करताना सुरुवातीला प्रवासाची मजा आली. पण आता सतत फिरती, क्लायंटना भेटणे आणि प्रेझेंटेशन्स याचा तिला कंटाळा येऊ लागलाय. कामाव्यतिरिक्त आपल्याला आणखी काही आयुष्य आहे की नाही असा प्रश्न तिला पडू लागलाय....
आकर्षक पगार, हुद्दा देऊ करणारी नोकरी सृजनला चालून आलीय. फक्त किमान वर्षभर नाइट शिफ्ट करावी लागेल असे त्याला सांगण्यात आलेय. कुटुंब, त्याचे इतर छंद या साऱ्याशी ह्या नोकरीचा मेळ कसा घालायचा असा विचार करत आज तरी सृजनने ह्या नोकरीला नकार दिलाय.....
ही सगळी आयटी नोकरी करणाऱ्यांची उदाहरण पाहिली आणि मला मध्यंतरी एका व्याख्यानाला गेलो होतो, ते आठवलं. तिथल्या संवादकाने एक मस्त प्रश्न विचारला. ‘तुम्हाला कोण व्हायला आवडेल? मासा की पक्षी की आणखी कुणी?’ करिअरविषयी विचार करतानाही आपण हाच प्रश्न स्वतःला विचारला तर?
मध्यमवर्गीय मराठी माणसाला करिअर म्हटले की नोकरीच आठवते आणि तीही आयटी कंपनीतली गलेलठ्ठ पगाराची. नोकरी मिळाली की काही वर्षांत टू बीएचके फ्लॅट, दाराशी येणारी गाडी, धुमधडाक्यात लग्न अशी हुरळून टाकणाऱ्या स्वप्नांची रांगच लागते. इवली इवली स्वप्न बघणाऱ्या आपल्याला आणखी काय हवे असते? हे सगळे मिळाले की ‘अपनी तो लाइफ बन गयी’ म्हणत एक लक्झुरिअस आयुष्य जगायला आपण अगदी उतावीळ होऊन जातो. यात वावगे काहीच नाही. एका चांगल्या आर्थिक सामाजिकदृष्ट्या उच्चवर्गीय आयुष्य जगण्याची स्वप्न बघणे आणि त्यासाठी प्रयत्न करणे यात चुकीचे काहीच नाही. पण फायद्यांकडे बघून घेतलेल्या प्रत्येक निर्णयाबरोबर ‘फ्री गिफ्ट’ म्हणून काही रिस्कही येतात. आपण आपले निर्णय तराजूत घालून तोलून घेतले की झाले. पण प्रश्न असा आहे की तराजू घेऊन विवेकबुद्धीने वापरून किती निर्णय घेतो? बी.टेक, एम.टेक, आयटी किंवा इतर कोणत्याही इंजिनीअरिंग शाखेमधून शेवटच्या वर्षी कँपस इंटरव्ह्यूमध्ये आपण निवडले जातो आणि बहुराष्ट्रीय आयटी कंपनीत नोकरी मिळाली या आनंदातच आपले जॉब प्रोफाइल काय आहे, कामाचे तास किती, वेळ काय अशा चौकशी करतच नाही. आयटी कंपनी म्हटले तर सॉफ्टवेअर इंजिनीअर, नेटवर्क इंजनीअर, वेब डेव्हलपर, डाटाबेस अॅडमिनिस्ट्रेटर, इन्फर्मेशन सिक्युरिटी अॅनॅलिस्ट, गेम डेव्हलपर, प्रॉडक्ट टेस्टिंग अशी किती तरी कामे असतात.
प्रत्येक कामाची पद्धत वेगळी, त्यासाठी लागणारे कौशल्य वेगळे, त्यासाठीची कार्यसंस्कृती वेगळी. तेव्हा आपल्याला नेमके कोणते काम आवडेल याचा अंदाज घेणे महत्त्वाचे ठरते. कोणत्याही क्षेत्रामध्ये असतात, तसे चढउतार इथेही आहेत, पण मनापासून काम करणाऱ्यासाठी अजूनही इथे खूप काही मिळवण्यासारखे आहे. प्रत्येक क्षेत्रात यशस्वी होण्यासाठी कष्टाची गरज असतेच पण हे क्षेत्र तुमच्या आयुष्यातील गरजेपेक्षा जास्त वेळ मागते आहे का, तो देणे तुम्हाला शक्य आहे का? याचा विचार व्हायला हवा. आर्थिक सुबत्ता, चकाचक ऑफिस, परदेशगमनाची संधी या जमेच्या बाजू असल्या, तरी याची दुसरी बाजू तुम्ही लक्षात घेतली आहे का? नवनवीन टेक्नॉलॉजीमुळे सतत अपडेट राहण्याची गरज, स्पर्धेतून बाहेर जाण्याची भीती, अस्थिरतेची टांगती तलवार, अनियमित वेळा, प्रकृतीवर होणारे परिणाम या गोष्टीही लक्षात घ्यायला हव्यात.
आपले स्वभाव, आपली आणि आपल्या कुटुंबाची गरज आणि आपण करत असलेल्या कामाची गरज ह्यांचा मेळ घालू न शकलेल्यांना काम झोकून देऊन करणे अवघड होते. तेव्हा फक्त आपण आपल्याला ओळखायला हवे. आपल्याला काय व्हायचय मासा, पक्षी की आणखी काही, ते ठरवायला हवे.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
