म. टा. प्रतिनिधी, पुणे
‘प्राचीन काळातही विज्ञान होते, हे तथ्य नाकारता येत नाही. मात्र, विज्ञानाच्या इतिहासाचा मागोवा घेताना स्वाभाविक असणाऱ्या घटनांना, शोधांना महत्त्व देणे आवश्यक आहे. तत्कालीन इतिहास आणि समाजजीवन यांच्याशी सुसंगत ठरेल असेच प्राचीन भारतीय विज्ञान स्वीकारणे संयुक्तिक ठरेल,’ असे ठाम मत ज्येष्ठ खगोलशास्त्रज्ञ डॉ. जयंत नारळीकर यांनी ‘महाराष्ट्र टाइम्स’शी बोलताना व्यक्त केले
‘इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स एज्युकेशन अँड रिसर्च’ (आयसर) येथे आयोजित नवव्या ‘इंटरनॅशनल कॉन्फरन्स ऑन ओरिएंटल अॅस्ट्रोनॉमी’ या आंतरराष्ट्रीय परिषदेचे मंगळवारी उदघाटन झाले. या निमित्त ‘महाराष्ट्र टाइम्स’शी बोलताना डॉ. नारळीकरांनी प्राचीन विज्ञानाकडे वास्तवदर्शी नजरेतून पाहण्याची अपेक्षा व्यक्त केली. कार्यक्रमाला डेक्कन कॉलेजचे कुलपती डॉ. अरविंद जामखेडकर, परिषदेचे संयोजक डॉ. मयांक वाहिया, डॉ. अनिकेत सुळे आदी उपस्थित होते.
डॉ. नारळीकर म्हणाले, ‘प्राचीन काळात भारतासह इतरही संस्कृतींमध्ये खगोलशास्त्राचा विकास झाला होता. मात्र, त्याचे नेमके स्वरूप काय होते हे जाणून घेताना तत्कालीन समाजजीवन, त्या काळचे तंत्रज्ञान यांचाही संदर्भ लक्षात घेणे आवश्यक ठरते. त्या काळच्या विकासाशी सुसंगत असेल असेच विज्ञान स्वीकारणे योग्य ठरेल. अन्यथा आपल्या कल्पना वास्तविक स्थितीवर लादल्यासारखे होईल.’
‘प्राचीन काळात भारतातील ग्रंथांचे महत्त्व लक्षात घेऊन त्याचे विदेशी भाषांमध्ये भाषांतर केले गेले. त्यातून भारतात निर्माण झालेले ज्ञान जगभर पोचले. ही गोष्ट अभिमानास्पद असली, तरी जगभरातील ज्ञान आपल्या भाषांमध्ये का आले नाही याच्या कारणांचाही शोध घ्यायला हवा,’ असेही डॉ. नारळीकर यांनी नमूद केले. ‘पुरातत्त्वशास्त्राच्या अंगाने इतिहासाचे परिपूर्ण आकलन करण्यासाठी तत्कालीन समाजस्थिती, अर्थव्यवस्था, धार्मिक समजुती यांच्यासोबत खगोलशास्त्रातील विकासाचा आणि त्याच्या वापराचाही आधार घेणे आवश्यक आहे,’ असे मत डॉ. जामखेडकर यांनी व्यक्त केले.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
