कृषी कल्याण अधिभारामुळे १५ टक्के दराने सेवाकराची वसुली
म. टा. प्रतिनिधी, पुणे
पर्यटन, हॉटेलिंग, मेडिक्लेम-इन्शुरन्स, इतकेच नव्हे तर मोबाइल फोन आणि इंटरनेट बिल या बाबींमध्ये आज, बुधवारपासून सर्वसामान्यांना करवाढीचा दणका बसणार आहे. केंद्र सरकारने लागू केलेल्या अर्धा टक्का कृषी कल्याण उपकरामुळे देशभरातील सर्व सेवांवर आजपासून १५ टक्के दराने सेवाकराची आकारणी होणार आहे.
केंद्रीय अर्थमंत्री अरुण जेटली यांनी चालू वर्षीचे अंदाजपत्रक मांडताना सध्याच्या सेवाकरामध्ये अर्धा टक्का कृषी कल्याण अधिभार (सेस) प्रस्तावित केला होता. त्या तरतुदीची अंमलबजावणी आजपासून सुरू होत आहे. पूर्वी १२.३६ टक्के असलेला सेवाकर गेल्या वर्षीच्या अंदाजपत्रकात स्वच्छ भारत अधिभारामुळे १४.५० टक्क्यांवर गेला. त्यापाठोपाठ आता अर्धा टक्का कृषी कल्याण अधिभाराचा समावेश झाल्याने १५ टक्के दराने सेवाकर भरावा लागणार आहे. त्याची वसुली सर्वसामान्य नागरिकांच्याच खिशातून होणार आहे. त्यामुळे फोन-मोबाइल किंवा इंटरनेटची बिले, पाणी-विजेचे बिल, केबल-डीटीएचचे बिल वाढणार आहे. तसेच, डेबिट-क्रेडिट कार्डांद्वारे होणाऱ्या व्यवहारांवरही हा अधिभार लागू होणार असल्याने सामान्यांच्या खिशाला चाट बसणार आहे. या शिवाय मेडिक्लेम आणि इन्शुरन्सचा हप्ताही वाढणार आहे. बँकिंग, वित्तपुरवठा (फायनान्स), जाहिरात किंवा सल्लागारांच्या सेवाही आजपासून महाग होणार आहेत.
..
पर्यटन-हॉटेलिंग महागणार
वाढलेल्या सेवाकरामुळे पर्यटन महाग होणार आहे. या क्षेत्रात सेवाकरासाठी असलेली ७५ टक्क्यांची सवलत आता ६० टक्क्यांवर आणण्यात आली आहे. त्यामुळे पर्यटन संस्थांच्या सेवा, रेल्वे-विमान तिकिटांचे बुकींग अशा सर्वच सेवा महागणार असून, त्याचा भुर्दंड पर्यटकांना बसणार आहे. त्याबरोबरच हॉटेल-रेस्टॉरंट्स आणि लॉजिंगच्या दरातही यामुळे मोठी वाढ होणार आहे. रेल्वे मालवाहतूक, 'शिवनेरी'सारख्या बसच्या भाड्यातही वाढ होणार आहे. तसेच डेबिट किंवा क्रेडिट कार्डांद्वारे बिले भरणे, एटीएम अशा सेवाही या वाढीमुळे महागणार आहेत.
.................
पूर्वलक्ष्यी प्रभावाने वसुली
सेवाकराबाबत करण्यात आलेल्या या तरतुदींची अंमलबजावणी पूर्वलक्ष्यी प्रभावाने होणार असल्यामुळे काहीसा गोंधळ उडाला आहे. एक जूनपासून या वाढीव अधिभाराची वसुली सुरू होणार आहे. मात्र, एक जूनपूर्वी संबंधित बिले तयार झाली असतील आणि त्याचा भरणा एक जूननंतर केला, तरी त्यावर अर्ध्या टक्का अधिभार वसूल करण्यात येणार आहे. सेवाकर लागू होणाऱ्या मोठ्या व्यवहारांमध्ये ही रक्कम मोठी ठरते, त्यामुळे याबाबत नाराजी व्यक्त करण्यात येत आहे.
...
पर्यटनखर्चातही होणार मोठी वाढ
प्रत्येक ऋतूनुसार पर्यटनाचे नियोजन करणाऱ्या उत्साही पर्यटकांच्या खिशाला वाढलेल्या सेवाकरामुळे कात्री लागणार आहे. हॉटेल, रिसॉर्टमध्ये राहणे, जेवण आणि प्रवासाच्या खर्चामध्ये किमान तीन ते दहा टक्क्यांनी वाढ होणार असल्याने पर्यटनाचे बजेटही वाढणार आहे. देशांतर्गत पर्यटनाबरोबरच परदेशातील सहलींनाही या दरवाढीचा फटका बसणार आहे.
पर्यटन क्षेत्राअंतर्गत सेवाकरामध्ये केवळ ०.५ टक्का वाढ झाली आहे, असे भासवले जात असले तरी पर्यटकांच्या खिशातून अप्रत्यक्षरित्या मोठी रक्कम वसूल होणार आहे. २००७मध्ये सेवाकर १२.३६ टक्के होता. टप्प्याटप्प्याने तो वाढवून नोव्हेंबर २०१५पर्यंत १४.५० टक्क्यांवर आणण्यात आला. मात्र, आज, बुधवारपासून तो पंधरा टक्के होणार आहे. सारासार विचार केल्यास त्याचे परिणाम विविध घटकांवर होणार असून, परिणामी ग्राहकांना जास्त पैसे मोजावे लागतील, अशी माहिती ट्रॅव्हल एजंट असोसिएसन ऑफ पुणेचे संचालक नीलेश भन्साळी यांनी दिली.
विमान प्रवासाचाच विचार केल्यास कंपन्यांकडून देण्यात येणाऱ्या सेवा, जेट फ्युएलसाठी लागू झालेल्या सुधारित किमती तसेच इतर घटकांसाठी वाढलेला कर याचा एकत्रित विचार झाल्यास विमानाच्या तिकिटांचे दर वाढणार आहे. याशिवाय रिसॉर्ट, हॉटेलसाठीही आणखी खिसा हलका करावा लागणार आहे. प्रवासानुसार खर्चात सरासरी तीन ते दहा टक्क्यांपर्यंत ही वाढ होण्याची शक्यता आहे. केवळ लांब पल्ल्याच्या नव्हे तर छोट्या सहलींनाही सेवाकराची झळ बसणार आहे, असे भन्साळी यांनी सांगितले.
..
बिल भरताना ठसका लागणार
आज, बुधवारपासून सेवाकरात वाढ होणार असल्याने वातानुकूलित हॉटेल आणि रेस्टॉरंट्समधील चमचमीत जेवण महागणार आहे. त्याचा फटका सर्वसामान्य नागरिकांना बसणार आहे. त्याबरोबरच लॉजिंग देखील महागणार असल्याचे स्पष्ट झाले आहे.
आधुनिक पुण्यात हॉटेलिंगचे 'वीकेंड'पुरते मर्यादित असलेले स्वरूपही आता बदलले आहे. त्यामुळे दररोजच हॉटेल तुडुंब भरलेली दिसतात. सकाळच्या नाष्ट्यापासून रात्रीच्या जेवणापर्यंत हॉटेलमध्ये गर्दी होते. सेवाकरात वाढ होणार असल्याचे हॉटेलिंग करणाऱ्यांच्या खिशावर आर्थिक भार पडणार आहे. त्यामुळे हॉटेल व्यवसायावर काही प्रमाणात परिणाम होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे.
'सध्या बाजारात महागाई आहे. त्यात अर्धा टक्का सेवाकराने पडणारी महागाईची भरही न परवडणारी आहे. हल्लीच्या काळात वातानुकूलित हॉटेल ग्राहकांची गरज बनली आहे. त्यातही केंद्र सरकारकडून वातानुकूलित हॉटेल्सवर अशा पद्धतीने कर आकारणी केली जात असल्याने त्याचा अप्रत्यक्ष परिणाम ग्राहकांवर होत आहे,' अशी माहिती पुणे रेस्तराँ आणि हॉटेलिअर्स असोसिएशनचे सचिव किशोर सरपोतदार यांनी दिली. यंदापासून वार्षिक तीन कोटी उलाढाल असलेल्या व्यावसायिकांकडून सामान्यांपेक्षा अधिक 'व्हॅट' आकारला जाणार आहे. त्यामुळे आणखीनच आर्थिक भार सहन करावा लागणार आहे, असेही त्यांनी सांगितले.
------
घरपोच पार्सलना येणार 'भाव'
अन्नपदार्थ घरपोच डिलिव्हरी करणाऱ्या व्यवसायिकांची संख्या वाढली आहे. तसेच, घरी पार्सल मागवून सेलिब्रेशन करण्याचे प्रमाण पुणेकरांमध्ये वाढत आहे. त्यामुळे हॉटेलमध्ये जाण्याऐवजी पार्सल मागविण्याचे प्रमाण येत्या काळात वाढण्याची शक्यता आहे, असे किशोर सरपोतदार यांनी स्पष्ट केले.
------
केंद्राप्रमाणेच राज्यांतही हॉटेल व्यावसायिकांवर अनेक करांचा बोजा लादण्यात येतो. कर्नाटक, केरळ सारख्या राज्यांमध्ये हॉटेलिंगवर अशाप्रकारचे कर आकारण्यात येत नाहीत. या सर्वांमुळे अनधिकृत व्यवसायांचे प्रमाण राज्यात वाढत आहे.
किशोर सरपोतदार, सचिव, पुणे रेस्तराँ आणि हॉटेलिअर्स असोसिएशन
...
विमानसेवेलाही दणका
सेवाकर वाढीचा फटका रेल्वे, एसटीबरोबरच विमानसेवेलाही बसणार आहे. सर्व प्रकारच्या विमानांच्या तिकिटातही त्यामुळे वाढ होणार आहे. ३१ मेपर्यंत आरक्षित केलेल्या, मात्र एक जूननंतर प्रवास करावयाच्या तिकिटांवर वाढीव सेवाकर आकारण्यात येणार नाही. एक जूनपासून काढल्या जाणाऱ्या तिकिटांवर संबंधित विमान कंपन्यांकडून नवीन दराप्रमाणे कर आकारणी केली जाईल, असे विमानतळ संचालक अजय कुमार यांनी स्पष्ट केले.
..
रेल्वेप्रवाशांनाही
बसणार फटका
चालू वर्षात सादर करण्यात आलेल्या रेल्वे अर्थसंकल्पात तिकीट दरात वाढ न केल्याच्या आनंदाला ग्रहण लागणार असल्याचे स्पष्ट झाले आहे. केंद्र सरकारने सेवा करात कृषी कल्याण अधिभाराच्या माध्यमातून अर्धा टक्का वाढ करण्याचा निर्णय घेतल्याने रेल्वेच्या प्रथम श्रेणी आणि वातानुकूलित डब्यातून प्रवास करणाऱ्या प्रवाशांना तिकीट दरवाढीचा तिकीटदर सामना करावा लागणार आहे.
केंद्र सरकारने पूर्वीच्या १४ टक्के सेवाकरामध्ये १५ नोव्हेंबर २०१५पासून अर्धा टक्का स्वच्छ भारत अधिभार आकारण्यास सुरुवात केली. त्यामुळे सेवाकर १४.५० टक्क्यावर पोहोचला. आता आजपासून त्यामध्ये आणखी अर्धा टक्क कृषी कल्याण अधिभाराचा समावेश करण्यात आला आहे. त्यामुळे आजपासून, सर्वसामान्यांना विविध सेवांवर १५ टक्के दराने सेवा कर अदा करावा लागणार आहे. या संबंधीचे परिपत्रक रेल्वे मंत्रालयाने सर्व विभागांना पाठविले आहे. त्यामुळे या वाढीचा फटका रेल्वेच्या प्रवाशांनाही बसणार आहे. रेल्वेच्या प्रथम श्रेणी व वातानुकूलित डब्यातून प्रवास करणाऱ्या प्रवाशांना तिकीटदरवाढीचा फटका सहन करावा लागणार आहे. रेल्वेच्या एकूण प्रवाशांपैकी प्रथम श्रेणी व वातानुकूलित डब्यातून प्रवास करणाऱ्या प्रवाशांचे प्रमाण ३० टक्के आहे.
पुण्यातून दररोज मुंबईला जाणाऱ्या चाकमान्यांची संख्या प्रचंड आहे. सकाळच्या वेळेत सह्याद्री एक्स्प्रेस, सिंहगड एक्स्प्रेस, डेक्कन क्वीन आणि प्रगती एक्स्प्रेस या गाड्यांनी जाणाऱ्या प्रवाशांची संख्या अधिक आहे. प्रगती एक्स्प्रेसला पुण्यातून मुंबईला जाण्यासाठी वातानुकूलित डब्यासाठी ३७० रुपये, तर डेक्कन क्वीनला ३७५ रुपये तिकीट आहे. त्यामुळे या गाड्यांचे तिकीट आता चारशेच्या जवळपास पोहोचण्याची शक्यता आहे.
दरम्यान, राज्य मार्ग परिवहन महामंडळाने (एसटी) वातानुकूलित 'शिवनेरी' बसच्या तिकीटात वाढ करण्याचा निर्णय घेतला. सेवाकरामुळे तिकिटात १० ते ३५ रुपयांची वाढ होणार आहे.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट
