पंडित जसराज यांनी उलगडले साधनेचे मर्म म. टा. प्रतिनिधी, पुणे 'संगीतात काहीतरी आश्वासक करण्याची संधी असतानाच वडिलांचे निधन झाले. त्यानंतर आमचे सगळे आयुष्यच बदलून गेले. खडतर प्रवास सुरू झाला. हैदराबादमध्ये असताना एका कँटिनच्या जवळच्या फुटपाथवर बसल्याबसल्या मला कधीतरी बेगम अख्तर यांचे गाणे रेडिओवर ऐकायला मिळायचे. दिवाना बनाना है तो दिवाना बना दे, वरना कही तकदीर तमाशा ना बना दे' ही अख्तरीबाईंची गझलची रेकॉर्ड तेथे लागलेली असायची. अख्तरीबाईंच्या त्या आर्त सुरांनी मी संगीताकडे ओढला गेलो. तीच माझी संगीताची शाळा होती...' संगीतमार्तंड रसराज अर्थात पं. जसराज आपल्या साधनेचे मर्म उलगडत होते. विख्यात शास्त्रीय गायक पं. जसराज यांना आदित्य प्रतिष्ठानतर्फे शंकर अभ्यंकर यांच्या हस्ते 'लक्ष्मी-वासुदेव कलाभूषण पुरस्कारा'ने शुक्रवारी सन्मानित करण्यात आले. अभ्यंकर यांनी अनुवादित केलेल्या 'गीतासागर'च्या ११ व्या आवृत्तीचे आणि 'मुलांसाठी पाठ' या पुस्तिकेचे प्रकाशन पं. जसराज यांच्या हस्ते झाले. या वेळी झालेल्या मुलाखतीत जसराज यांनी हृद्य आठवणी उलगडत रसिकांच्या मनाच्या तारा छेडल्या. 'संगीत हे एखाद्या महालाप्रमाणे असते. त्यात, प्रत्येकाला त्याच्या वकुबाप्रमाणे नवे काही सापडत जाते. प्रत्येक घराण्याची खासियत वेगळी असते. त्यामुळे, प्रत्येकातूनच संगीताला काहीतरी मिळत असते. मी तर माझ्या गुरूंकडून सतत सात वर्षं फक्त राग भैरवची तालीम घेत होतो,'पं. जसराज सांगत होते. 'मी तबलाही शिकलो आहे. मला मोठं होऊन तबलावादकच व्हायचे होते. मात्र, एका घटनेने मला तबल्यापासून दूर नेले. मेवाती घराणे किराणा घराण्याइतकेच समृद्ध आहे. पण, चांगला कलाकार हा चोर असावा लागतो. प्रत्येक घराण्यातील चांगले ते उचलून ते आपल्या घराण्यामध्ये चपखल बसविणे ही कलाच आहे,' असेही त्यांनी सांगितले. उत्तरार्धात पं. जसराज यांचे शिष्य गायक पं. संजीव अभ्यंकर यांचे गायन रंगले. अपर्णा अभ्यंकर यांनी स्वागत केले. जितेंद्र अभ्यंकर यांनी मानपत्राचे वाचन केले. आदित्य अभ्यंकर यांनी सूत्रसंचालन केले. पंडितजींच्या आठवणींना उजाळा पंडितजींच्या (पं.भीमसेन जोशी) सहवासाने मला खूप काही दिले. ते म्हणायचे की,'मी जेव्हा स्वतःच्या आयुष्याकडे मागे वळून पाहतो तेव्हा मला तूच दिसतोस.' माझ्यासाठी या शब्दांहून मोठं आजवर दुसरं काही नाही, अशी आठवण जागवत पं. जसराज यांनी मनाच्या कुपीतील ठेवा उलगडला.
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट