म. टा. प्रतिनिधी, पुणे
वाढत्या शहरीकरणामुळे सिमेंट कॉंक्रिंटच्या जंगलांनी निसर्गावर केलेले अतिक्रमण, जंगली महाराज रस्त्यावरील बॉम्बस्फोट, विविध क्षेत्राबरोबर साहित्यातील आरक्षण, याबरोबर नव्या युगाचा तरुणाने आईला 'व्हाट्स अप'ला 'कनेक्ट' होण्याच्या दिलेल्या सल्ल्यापासून ते प्रेयसीबरोबर पिझ्झा बर्गर खायला कसा येऊ, हा ग्रामीण विद्यार्थ्याचा सवाल अशा वास्तवतेचे भान ठेवणाऱ्या कवितांनी 'काव्यकट्टा' रविवारी बहरला.
निमित्त होते 'महाराष्ट्र टाइम्स'च्यावतीने आयोजित 'मटा मैफल' कार्यक्रमांतर्गत काव्यकट्ट्याचे. 'मटा'च्या आवाहनाला प्रतिसाद म्हणून विविध ठिकाणाहून कवींनी आपल्या कविता काव्यवाचनासाठी पाठविल्या होत्या. त्यातील निवडक कवींना काव्यवाचनाची काव्यकट्ट्यावर संधी देण्यात आली. 'मटा'चे मुख्य उपसंपादक मंगेश कुलकर्णी यांनी सूत्रसंचालन केले.
'सांगा निसर्गाने जायचे कुठे' या कवितेतून वाढत्या शहरीकरणामुळे निसर्गवरील आक्रमण, त्याचे विपरित परिणाम कवी बिपीन सांगळे यांनी उलगडून दाखविले.
'सगळीकडे घुसलाय माणूस, सांगा निसर्गानं जायचं कुठं,
सगळीकडे नाचलाय माणूस, सांगा निसर्गानं जायचं कुठं'
तमाशा महिला कलावंतांच जीवन कशा स्वरूपाचे असते. समाजाच्या विषारी नजरांना त्यांना कसे सामोरे जावे लागते याचे चित्रण नितीन चंदनशिवे यांनी 'तमाशा' कवितेतून शब्दबद्ध केले.
'मस्तावलेल्या नजरांना नजर भिडते अंधारात,
मोगऱ्याचे चांदणे माळते मी वेलीच्या अंगणात'
जंगलीमहाराज रस्त्यावर झालेल्या बॉम्बस्फोटाच्या पार्श्वभूमीवर पुणेकर दहशतीत कसे जगतात, या वास्तवतेवर भाष्य करणारी लिनता आंबेकर यांनी 'बॉम्बस्फोट' ही कविता सादर केली. कवितेतून बॉम्बस्फोट झाल्यानंतर आजी सावध राहण्याचा सल्ला देते. त्यावर अपघात, स्वाइन फ्लूचा संसर्ग, दरोडे, घरफोडी, दुष्काळ, भूकंपासारख्या आपत्ती येत असताना आम्ही पुणेकर कसे जगतो. मग या बॉम्बस्फोटाचे काय घेऊन बसलीस अशा अर्थाचा सवालच आजीला करताना परिस्थिती सांगून टाकते. या कवितेत पुण्यातील वास्तव बरेच काही सांगून जाते.
'आजी म्हणते, नुकताच झालाय बॉम्बस्फोट
दंगलीची आहे शक्यता
ब्रेकिंग न्यूज झळकतेय
घ्यायला सांग दक्षता'
महाराष्ट्रात विविध क्षेत्रात आरक्षण येऊ लागले आहे. त्या नियमाला साहित्य संमेलन, साहित्य क्षेत्र देखील अपवाद राहू शकत नाही. त्यावर भाष्य करणारी आरक्षण कविता मिलिंद जोशी यांनी सादर केली.
'नवे नियम येणार साहित्यात आता
शब्दांनाही मिळणार आहे जात आता'
या शिवाय स्वप्न पाहणाऱ्या व्यक्तीची अवस्था, काळासंदर्भात भाष्य करणारे, वसंत ऋतू, सायंकाळ यासारख्या विविध विषयांची कविता सादर करण्यात आल्या. कवितांमधून वास्तव, कल्पनेचा बहर आला असताना एकेक कवीच्या कवितेमुळे काव्यकट्ट्यावर चांगलीच रंगत आणली. सोलापूरहून आलेला आणि पुण्यात शिकणारा चंद्रशेखर गायगवळी या तरुणाने मात्र काव्यकट्ट्यावर शेवटच्या टप्प्यात रंगत आणताना 'मला माफ कर प्रिये' या कवितेतून थेट प्रेयसीलाच सवाल केला. 'आई वडिलांनी मुलाच्या शिक्षणासाठी कर्ज काढले. मुलगा मोठा साहेब झाल्यावर सावकाराचे कर्ज फिटेल. आई सध्या चटणी भाकर खाते. वडील शेती पिकवितात. मग प्रेयसीबरोबर पिझ्झा बर्गर खायला कसा येऊ,' असा सवाल करीत उपस्थितांच्या काळजाला हात घातला.
तिकडे माय माझी रानात
रोज राब राब राबत असे
वास्तवतेची भाकर पाण्यात भिजून खात असे
तू मला म्हणतेस, प्रिये चल हॉटेलात जाऊ, पण आईच्या जिभेवर चटणी असताना
मी कसा पिझ्झा बर्गर खाऊ?
